چوب یکی از قدیمیترین و ابتداییترین مصالح ساختمانی موجود در طبیعت است که بشر در طول تاریخ از آن بهره برده است. چوب تنها مصالح ساختمانی است که از منبع قابل تجدید بدست میآید و از مصالح خوبی برای مناطق زلزله خیز میباشد.
تعریف چوب بسته به اینکه این ماده را در چه قسمتی بخواهیم مورد استفاده قرار دهیم فرق می کند و به طور کلی می توان سه تعریف برای آن به کار برد.
۱- تعریف گیاه شناسی:
چوب عبارت است از مجموعه ای از بافت های ثانویه لینین شده گیاهان آوندی که در بین مغز و لایه زاینده (کامبیوم) ساقه و ریشه و شاخه ها قرار می گیرد.
۲- تعریف تجاری:
چوب عبارت است از قسمت های داخلی ساقه، ریشه و شاخه درختان و درختچه ها که قابل تبدیل برای استفاده در مصارف گوناگون می باشد و می توان با کار کردن بر روی آن به ارزش و مرغوبیت آن افزود.
۳- تعریف صنعتی:
چوب عبارت است از ماده ای جامد و متخلخل فیبری شکل، که دارای ساختمان سازمان یافته ای است و از هر طرف نایکسان و ناهمگن می باشد.
داریوش در فرمان بنیاد شهر شوش میگوید: «تخته و چوب یکا از گاندرا و کرمانیا آورده شد)». واژه (یکا) در زبان فارسی همان درخت جگ است که چوبی قهوهای رنگ و سخت دارد. از این نقش برجسته قصر آپادانا در دوره هخامنشی آشکار میشود که چوب را برای استفاده کاربردی و تزئینی در دوران مادها نیز به کار میگرفتند. در قسمتی از این نقش برجسته یک درباری ماد در حال حمل یک صندلی چوبی مشاهده میشود که مربوط به سده پنجم پیش از میلاد است.
چوب گرد: چوب گرد ضخامتی بین ۱۴-۳۴ سانتیمتر و درازایی بین ۷/۲ -۱۸ متر را دارند. این چوبها باید هرس و تراز شوند و از نظر سطح و پوست، ظاهری تمیز داشته باشند. چوبهای گرد را بر حسب نوع دسته قرار میگیرند یا در جهت طول تخته یا عمود بر آن.
چوبهای بریده شده: این چوبها با برشهای طولی از چوب گرد به دست میآیند. چوب گرد قابل استفاده برای منظور باید کیفیت بالایی داشته باشد و از پوسیدگی نیز در امان باشد به طوری که چوبهای بریده شده درجه ۱ و ۲، عاری از سوراخهای پنهان و فاسد شده و گرههای قهوهای باشند.
چهار تراش:چوبی است که مقطع آن مستطیل یا مربع است. این چوب را میتوان از نوع درختان بی گره تهیه کرد.
بینه:از تقسیم یک گرده، بینه به دست میآید. چوب گردی را که استوانهای شکل است از روی قطر به دو نیم قسمت میکنند و به موازات طول آن را برش میدهند و هر یک از تقسیمات را یک بینه مینامند.
تخته:چوبی است به شکل مکعب مستطیل به طول ۲-۶متر و عرض ۱۸-۳۰و ضخامت ۱-۸ سانتیمتر.
الوار:تقریباً راست و بدون گره است ممکن است چهار گوش یا سه گوش باشد. طول الوار تا ۳ متر است و عرض آن ۳۵ تا ۴۰ و کلفتی آن ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر است.
از جمله مهمترین کاربردهای چوب، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- استفاده از چوب برای اعضای باربر
۲- استفاده از چوب برای نماسازی و تزئین
۳- استفاده از چوب در ساخت مصنوعات چوبی
۴- استفاده از چوب برای کارهای کمکی در ساخت و ساز، مانند قالب سازی، چوب بست و…
نکته قابل توجه این است که در تعیین مشخصههای مکانیکی چوبها باید مواردی همچون جهت الیاف چوب، مقدار رطوبت، نوع چوب، محل رویش، پهنی دایره سالانه، درجه حرارت، تعداد گرههای روی چوب، شرایط نمونه گیری، شرایط لحظهای آزمایش و دستورالعمل آزمایشی را در نظر گرفت.
چوب سازه و اسکلت ساختمان
چوب به عنوان مصالح کمکی
پیش از به کار گیری مواد معدنی یا مصالح صنعتی چون آن، آجر وسرامیک در سازههای معماری یا عمرانی، چوب یکی از اصلی ترین و قدیمی ترین مصالح در دسترس بوده است. انسان اولیه طرز شکل دادن به چوب را برای تهیه ابزار گوناگون فرا گرفت. ابزار و وسایل چوبی اولیه و حتی ساختمانها وتزئینات چوبی ادوار ماقبل تاریخ و اعصار مختلف تاریخ، نمایانگر اهمیت چنان مادهای است که ما قبل از فلز و همزمان با مصرف سنگ در اختیار بشر آمده و از آن در تهیه ابزار و وسایل زندگی، سلاح، ساختمان استفاده کرده است. از ساختمانهای روستایی گرفته تا ساختمانهای چند طبقه شهری،پلها و کوشکها از چوب ساخته میشدند که بسیاری از آنها در ایران یا کشورهای دیگر به عنوان میراث فرهنگی شناخته شدهاند. قدمت ساختمانهای چوبی بدون شک باید به عصر نوسنگی برسد. نزدیک به ۶۰۰۰ سال پیش، معماران ایرانی برای گرمی بخشدن به خانههای مسکونی،کاخها و ابنیه، به طور گسترده از چوب استفاده میکردند. اما پس از مدتی، کاربرد چوب به عنوان یکی از ارکان اصلی ساختمانها فراموش شده است. با این حال هنوز چوب یکی از مهمترین عناطر کارا و نقش آفرینی نقش آفرین در مسائل معماری و هنری است. چوب بر خلاف سایر مصالح ساختمانی پس از گل به خاطر خاصیت پذیری فراوان و طبیعی بودنش با روحیه انسان سازگار و از مطلوبیت ویژهای برخوردار است.